Πως γίνεται κάποιος Δικαστικός Γραφολόγος;
8/6/2014
Για να σπουδάσει κάποιος Δικαστική Γραφολογία δεν είναι απαραίτητο να σπουδάσει πρώτα Αναλυτική Γραφολογία (i.e. τον αντίστοιχο κλάδο της ψυχολογίας), άσχετα αν ακολουθείται από κάποιους αυτή η πρακτική (βλ. http://www.afde.org/faq.html http://www.dps.state.ia.us/DCI/Crime_Lab/Documents/faqs.shtml ).
Η Δικαστική Γραφολογία είναι κομμάτι των Εγκληματολογικών Επιστημών (Forensic Sciences) και στα πανεπιστήμια που διδάσκεται στο εξωτερικό δεν ακολουθείται η πρακτική της διδασκαλίας της αναλυτικής πρώτα και της δικαστικής μετά. Εκτός αν μιλάμε για πανεπιστήμια και σχολές ψυχολογίας.
Η Δικαστική Γραφολογία εκτός από το κομμάτι της ανάλυσης των χαρακτηριστικών και γνωρισμάτων της γραφής έχει και καθαρά τεχνικές πτυχές, χρησιμοποιώντας ειδικά μηχανήματα (ESDA, υπέρυθρη και υπεριώδη ακτινοβολία κλπ) κατά περίπτωση.
Μερικά από τα πανεπιστήμια του εξωτερικού που διδάσκουν Δικαστική Γραφολογία και είναι αναγνωρισμένα είναι το πανεπιστήμιο στη Λοζάνη (www.unil.ch), και τα ακόλουθα στην Αγγλία (www.uclan.ac.uk & www.staffs.ac.uk). Αν κοιτάξετε τα προγράμματα σπουδών τους θα δείτε ότι δεν υπάρχει κομμάτι αναλυτικής γραφολογίας. Το ίδιο και στο πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ στη Γερμανία, το οποίο είναι πρωτοπόρο στην έρευνα στην Δικαστική Γραφολογία, εδώ και δεκαετίες (http://www.isu-mannheim.de/). Τέλος, γνώμονας για την αξία και την ποιότητα των διαφόρων πανεπιστημιακών προγραμμάτων (προπτυχιακών & μεταπτυχιακών) στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί η αξιολόγηση που πραγματοποιεί η Εταιρία Εγκληματολογικών Επιστημών (Forensic Science Society): http://www.forensic-science-society.org.uk/information/ae.html
Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι δεν αρκεί κάποιος να ακολουθήσει ένα τέτοιο πανεπιστημιακό πρόγραμμα. Χρειάζεται οπωσδήποτε να μεσολαβήσει ένα διάστημα πρακτικής άσκησης σε εργαστήριο ή γραφείο ήδη ειδικευμένου δικαστικού γραφολόγου, προκειμένου να αποκτηθεί η απαραίτητη πείρα.
Επίσης, αν κοιτάξετε τις προϋποθέσεις για να γραφτεί κανείς σε αυτά τα πανεπιστημιακά προγράμματα θα δείτε ότι ζητάνε πτυχίο θετικών επιστημών, και αυτό συμβαίνει γιατί πτυχές Φυσικής Χημείας και στατιστικής εμφανίζονται στη Δικαστική Γραφολογία. Η κατοχή πτυχίου θετικών επιστημών δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου κάποιος να εκπαιδευτεί στην Δικαστική Γραφολογία, κάτοχοι πτυχίων άλλων κλάδων (π.χ. Νομικής κλπ) μπορούν κάλλιστα να εκπαιδευτούν, ωστόσο τονίζεται η παρουσία πτυχών των θετικών επιστημών στη θεωρία και στις τεχνικές διαδικασίες που ακολουθούνται.
Ωστόσο το μοντέλο εκπαίδευσης στη Δικαστική Γραφολογία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, ήταν και εξακολουθεί να είναι το εξής: α) Εκπαίδευση με έναν ήδη ειδικευμένο Δικαστικό Γραφολόγο β) Πρακτική Άσκηση (παράδειγμα κατευθυντήρια οδηγία ASTM E2388 για την απαιτούμενη εκπαίδευση του δικαστικού γραφολόγου)
Ως πρακτική άσκηση εννοείται, αφότου τελειώσει κάποιος με τη βασική εκπαίδευση, να έχει πρακτική εμπειρία υποθέσεων, να συμμετέχει στην ανάλυση την εξέταση και την σύνταξή τους. Αυτό διευκρινίζεται από τις αρμόδιες εταιρίες δικαστικών γραφολόγων παγκοσμίως (π.χ. το πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ λέει ότι είναι απαραίτητο να έχει κανείς πρακτική εμπειρία τουλάχιστον 101 υποθέσεων).
Αυτά τώρα δεν περιλαμβάνονται στην Ελληνική νομοθεσία, και μπορεί κάποιος να τα παρακάμψει και να μπει τεχνικός σύμβουλος, ή να γραφτεί στους πίνακες, όμως κάτι τέτοιο είναι πολύ επικίνδυνο.
Ας δούμε τι αναφέρει σχετικά Ο Ron N. Morris, διαπιστευμένος από το Τμήμα Εγκληματολογικών Επιστημών της Μυστικής Υπηρεσίας των Η.Π.Α., διακριτό μέλος της διεθνής κοινότητας δικαστικής γραφολογίας, στο βιβλίο του “Forensic Handwriting Identification, Fundamental concepts and principles” (Δικαστική Ταύτιση Γραφής, Θεμελιώδεις Έννοιες και Αρχές) (σελ.198-199):
Λόγω της υψηλά εξειδικευμένης φύσης της εργασίας, ο μόνος τρόπος κάποιος να γίνει Δικαστικός Γραφολόγος (Δικαστικός Εξεταστής Εγγράφων) είναι με την ολοκλήρωση ενός διετούς ή τριετούς προγράμματος μαθητείας υπό την άμεση επίβλεψη κατάλληλου, ικανού, και ηθικού Δικαστικού Γραφολόγου (Δικαστικός Εξεταστής Εγγράφων) μετά από την ολοκλήρωση πανεπιστημιακών σπουδών.
(…)
Ένα άτομο που επιδιώκει μια σταδιοδρομία σε αυτόν τον τομέα πρέπει να ξεκινήσει το επάγγελμα ως εκπαιδευόμενος, …, σε ένα πρόγραμμα μαθητείας/ πρακτικής υπό την άμεση επίβλεψη κατάλληλου Δικαστικού Γραφολόγου (Δικαστικός Εξεταστής Εγγράφων), ή σε ένα αναγνωρισμένο εργαστήριο ομοίως που έχει κατάλληλους Δικαστικούς Γραφολόγους (Δικαστικός Εξεταστής Εγγράφων) για προσωπικό…
O Dr. Manfred Hecker, δικαστικός γραφολόγος, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Εγκληματολογικών Ερευνών της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας της Γερμανίας (Bundeskriminalamt), σε προσωπική αλληλογραφία με το συγγραφέα αναφέρει:
Η εκπαίδευση και η εμπειρία του δικαστικού γραφολόγου στην Γερμανία και διεθνώς μπορεί να περιγραφεί ως εξής:
Προσωπική πρακτική εκπαίδευση (on the job) από κάποιον ήδη έμπειρο δικαστικό γραφολόγο (αυτό περιλαμβάνει θεωρητική εκπαίδευση και εργαστηριακή εξέταση για τις βασικές γνώσεις, και στη συνέχεια πρακτική συνεργασία σε τουλάχιστον 100 υποθέσεις, όπως απαιτεί η σχετική βιβλιογραφία) προκειμένου να αποκτηθεί εμπειρία.
Αυτή η μορφή εκπαίδευσης καθώς επίσης και η παρακολούθηση σχετικών μαθημάτων για τη βασική γνώση, και στη συνέχεια πρακτική δουλειά δίπλα σε ήδη έμπειρους ειδικούς ακολουθείται σε πολλά αστυνομικά εργαστήρια.
Παρακολούθηση ειδικών μαθημάτων σε πανεπιστήμια όπως το πανεπιστήμιο του Mannheim και το πανεπιστήμιο της Λοζάνης, που συνοδεύεται από πρακτική εκπαίδευση δίπλα σε ήδη έμπειρο δικαστικό γραφολόγο.
Και τέλος, ο David Ellen, παρών στην Εγκληματολογική Επιστήμη (Forensic Science) και στην Δικαστική Γραφολογία για περισσότερα από 40 χρόνια, έχοντας διατελέσει διευθυντής του τομέα εξέτασης εγγράφων (Δικαστικής Γραφολογίας) στο Εγκληματολογικό Εργαστήριο της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου, αναφέρει στο βιβλίο του “The Scientific Examination of Documents, Methods and Techniques”(Η επιστημονική Εξέταση Εγγράφων, Μέθοδοι και Τεχνικές:
Όποια και αν είναι η σπουδή, η επιστημονική κατάρτιση είναι το καταλληλότερο βασικό προσόν για εκείνους που εισέρχονται στο επάγγελμα της εξέτασης εγγράφων (Δικαστικής Γραφολογίας). Επειδή λίγες, ενδεχομένως, από τις τεχνικές που υιοθετούνται διδάσκονται στην ακαδημαϊκή μελέτη, περαιτέρω, απαιτείται πρακτική εκπαίδευση «στη δουλειά». Αυτός είναι ουσιαστικά ο μόνος τρόπος διαθέσιμος να αποκτηθεί η ικανοποιητική πείρα (…)
Τα εργαστήρια εξέτασης εγγράφων (Δικαστικής Γραφολογίας) ή τα τμήματα των Εγκληματολογικών εργαστηρίων (Forensic Science Laboratories) εκπαιδεύουν συνεχώς τους νέους εξεταστές, και, λιγότερο συχνά, εκείνοι στην ιδιωτική πρακτική μπορούν να πάρουν έναν βοηθό μαθητευόμενων.
Επίσης, κυκλοφορούν αρκετά προγράμματα εκμάθησης αποκλειστικά «δια αλληλογραφίας». Ας δούμε τι γράφει σχετικά ο Thomas W. Vastrick στο βιβλίο του «Forensic Document Examination Techniques»:
Η εκπαίδευση πραγματοποιείται μέσω άσκησης σε εργαστήρια για ένα μίνιμουμ 2 ετών, κάτω από την καθοδήγηση ικανού (διαπιστευμένου) δικαστικού γραφολόγου. Πολλά προγράμματα απαιτούν 3 έτη εκπαίδευσης. Προγράμματα δια αλληλογραφίας, γνωστά και ως προγράμματα εξ αποστάσεως (distance learning), δεν είναι κατάλληλοι τρόποι εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση σε εργαστήριο είναι ο μοναδικός τρόπος στον οποίο ο εκπαιδευτής μπορεί συνεχώς να επανεκτιμά την πρόοδο και την ακρίβεια του εκπαιδευόμενου. Λόγω της σοβαρής φύσης του επιστημονικού πεδίου, η αλάνθαστη ακρίβεια είναι το στάνταρ που απαιτείται από τον εκπαιδευτή.
Επίσης, ως προς τις διεθνείς «εταιρίες» και «ενώσεις» δικαστικής γραφολογίας, επειδή κυκλοφορούν πολλές που σε κάνουν μέλος μόνο πληρώνοντας μια συνδρομή και δεν αποτελούν εγγύηση γνώσης Δικαστικής Γραφολογίας, αναφέρω κάποιες από τις επιστημονικά έγκυρες εταιρίες, στις οποίες για να γίνεις πλήρες μέλος πρέπει πρώτα να δώσεις εξετάσεις ικανότητας στη δικαστική γραφολογία:
· A.S.Q.D.E. www.asqde.org
· G.F.S. www.gfs2000.de
· F.S.Soc. www.forensicsciencesociety.co.uk
· A.F.D.E. www.afde.org
Τι σημαίνει όμως ότι κάποιος είναι μέλος σε μια τέτοια εταιρία; Αν η συμμετοχή του στην εκάστοτε εταιρία δεν συνοδεύεται από εξετάσεις ικανότητας, τότε δεν σημαίνει τίποτα απολύτως. Στη Γερμανία υπάρχει η Εταιρία για τη Δικαστική Γραφολογία (GESELLSCHAFT FÜR FORENSISCHE SCHRIFTUNTERSUCHUNG (GFS) e. V.), στην οποία προκειμένου να γίνει κανείς δεκτός ως πλήρες μέλος οφείλει πρώτα να περάσει επιτυχώς τις αντίστοιχες εξετάσεις ικανότητας. Αντίστοιχα μπορεί να γραφτεί μέλος σε αυτήν την εταιρία ως επισυνάπτον μέλος «οποιοσδήποτε εκδηλώνει ενδιαφέρον για τη δικαστική γραφολογία». Μια τέτοια συνδρομή λοιπόν δεν εγγυάται τίποτα για την ικανότητα του δικαστικού γραφολόγου.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει η Εταιρία Εγκληματολογικών Επιστημών (Forensic Science Society) η οποία παρέχει ειδικές εξετάσεις διαπίστευσης για κάθε κλάδο των Εγκληματολογικών Επιστημών, που οδηγεί στην απόκτηση διπλώματος ικανότητας (FSSDip: Forensic Science Society Diploma). Αυτές οι εξετάσεις αποτελούνται από γραπτές και πρακτικές εξετάσεις σε περίοδο ενός έτους και διεξάγονται σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Strathclyde. Σε όσους επιτυγχάνουν στις εξετάσεις χορηγείται το αντίστοιχο δίπλωμα (π.χ. Δικαστικής Γραφολογίας) από την Forensic Science Society και το Πανεπιστήμιο του Strathclyde. Το δίπλωμα έχει ισχύει 5 ετών. Μετά τα 5 έτη ο κάτοχος του διπλώματος υποβάλει εκ νέου τα δικαιολογητικά του (βιογραφικό, επαγγελματική δραστηριότητα, συμμετοχή σε συνέδρια κλπ) και η αρμόδια επιτροπή κρίνει εάν θα ανανεωθεί η ισχύς του διπλώματος ή εάν θα χρειαστεί η εκ νέου εξέταση του κατόχου. Εάν ο κάτοχος είναι επαγγελματικά ανενεργός για περίοδο 6 μηνών το δίπλωμα ακυρώνεται. Η απονομή και ανανέωση των διπλωμάτων λαμβάνει χώρα κάθε Οκτώβριο στην ετήσια συνάντηση της Forensic Science Society και οι απονομές και ανανεώσεις των διπλωμάτων ανακοινώνονται ονομαστικά στις περιοδικές εκδόσεις της ένωσης (Science & Justice Journal, Interfaces). Ας σημειωθεί ότι μπορεί κάποιος να είναι μέλος (member) χωρίς απαραίτητα να είναι διπλωματούχος.
Πρέπει να καταστεί σαφές αυτό το ζήτημα της διαπίστευσης για να μην υπάρχει σύγχυση ανάμεσα σε «διπλώματα» και «ιδιότητες μέλους» οι οποίες δεν παρέχουν αξιολόγηση ή διαπίστευση στη Δικαστική Γραφολογία.
